Interes prawny w sprawie o ustalenie

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych. Występuje z reguły (ale nie tylko) wówczas, gdy istnieje niepewność tego prawa czy stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Niepewność może wynikać z wielu przyczyn. Powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest możliwe nie tylko wówczas, gdy interes prawny wynika z bezpośredniego zagrożenia praw powoda, ale także, gdy zmierza do zapobieżenia temu zagrożeniu. Są też możliwe sytuacje, w których powództwo to jest jedynym sposobem dochodzenia swych praw (tak M. Jędrzejewska w komentarzu do art. 189 k.p.c. pod redakcją Tadeusza Erecińskiego, Wielkie Komentarze, LexisNexis, Warszawa 2012).Decydujący dla korzystania z formy powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest wyłącznie interes prawny powoda. Jeżeli zatem interes prawny powoda przemawiałby za wytoczeniem powództwa o ustalenie w sytuacji, w której jego prawo już zostało naruszone, nie ma żadnych przeszkód do wytoczenia przez niego takiego powództwa. Interes powoda w jego wytoczeniu stanowi kryterium zasadności wyboru tej formy ochrony praw. Przy tym pojęcie interesu prawnego powinno być interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądów w celu zapewnienia należytej ochrony prawnej (por. wyrok SN z dnia 1 kwietnia 2004 r., II CS 125/03, LexPolonica nr 2339718 oraz z dnia 31 stycznia 2008 r., II CSK 387/07, niepubl.). Dlatego przyjmuje się w orzecznictwie, że uzależnienie powództwa o ustalenie od interesu prawnego należy pojmować elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej jego wykładni, konkretnych okoliczności danej sprawy i od tego, czy w drodze innego powództwa strona może uzyskać pełną ochronę (tak wyrok SN z dnia 27 stycznia 2004 r., II CK 387/02, niepubl.).Ponadto przyjmuje się, że interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05, LEX nr 257445, OSA 2008/9/30).IX Ca 399/14 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Olsztynie z 2014-09-18