Prezes zarządu spółki jako pracownik

Ta sama osoba może pełnić funkcję prezesa jednoosobowego zarządu w ramach umowy o pracę i być jednocześnie wspólnikiem w spółce co najmniej dwuosobowej. (art. 203 §1 k.s.h.). Inna sytuacja występuje w jednoosobowej spółce z o.o., której jedyny wspólnik jest jedynym członkiem zarządu. Z kolei w spółce wieloosobowej nie ma umowy o pracę z samym sobą, jak też nie zachodzi tu sytuacja wykluczająca podporządkowanie pracownicze z art. 22 k.p. Takie stanowisko zaaprobowane w niniejszej sprawie zajął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 czerwca 2010 r. (II UK 33/10, LEX nr 598436). Przyjął również, że spółka z o.o. ma odrębny byt prawny i stąd należy oddzielić prawa i obowiązki jej wspólnika wynikające z udziału kapitałowego (wkładu) w spółce od zatrudnienia w niej jej wspólnika jako pracownika. Pracodawcą jest więc spółka. Zarząd spółki jedynie reprezentuje pracodawcę (osobę prawną - art. 38 k.c.). W przepisie art. 22 §1 k.p. chodzi zaś o kierownictwo pracodawcy, a nie samego zarządu. To, że czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w spółce z o.o. dokonuje jej zarząd (art. 31 § 1 k.p.) nie wyklucza podporządkowania członka zarządu jako pracownika spółki kierownictwa pracodawcy (art. 22 § 1 k.p.). W wyroku tym Sąd Najwyższy stwierdził, że wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być w niej zatrudniony na dowolnym stanowisku. Wskazał również na brak ustawowego modelu pracowniczego podporządkowania pracownika pracodawcy. W zatrudnieniu pracowniczym można wskazać wiele różnych przykładów stanowisk pracy, w których znaczenie główne mają zadania (obowiązki), jakie pracownik wykonuje, a nie kierownictwo pracodawcy. W takich sytuacjach polecenia pracodawcy nie muszą być w ogóle wydawane, a zwłaszcza tylko po to, aby w ten sposób legitymizować stosunek pracy. Sąd Najwyższy dodał, że w ocenie, czy zachodzi podporządkowanie pracownika pracodawcy, nie należy zakładać, że sprawdza się ono tylko wtedy, gdy istnieją przeciwne interesy pracownika i pracodawcy (spółki). Pracownicy mogą zakładać spółki kapitałowe i odwrotnie, założenie spółki nie wyklucza zatrudnienia w niej jej wspólnika, który może być również w jej zarządzie. Własność wkładu (udziału) kapitałowego w spółce nie kłóci się z jednoczesną pracą w tej spółce (można tu doszukiwać się określonego podobieństwa do spółdzielni pracy). Rozdzielić należy jedynie prawo pracy od prawa spółek, a przede wszystkim standardów podporządkowania pracodawcy nie należy poszukiwać na gruncie tego ostatniego. Z kolei w wyroku z dnia 16 grudnia 2008 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który w charakterze pracownika osobiście zarządza zakładem pracy w imieniu takiego pracodawcy (art. 3 1 k.p. w związku z art. 22 §1 i §1 1 k.p.), jest obowiązkowo objęty pracowniczym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym, co nie może być uznane za sprzeczne z prawem, ani nie stanowi obejścia ustawy w rozumieniu art. 58 §1 k.c. w związku z art. 300 k.p. (I UK 162/2008, LexPolonica nr 1997209).III AUa 938/11 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Białymstoku z 2012-01-17