Ochrona programu komputerowego

Założenia, dotyczące ochrony programów komputerowych zawarte w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych są implementacją dyrektywy 91/250/EWG z dnia 14 maja 1991 r. Artykuł 1 dyrektywy stanowi, że„(…) z godnie z przepisami niniejszej dyrektywy państwa członkowskie chronią prawem autorskim programy komputerowe w taki sposób jak dzieła literackie w rozumieniu Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych. Zgodnie z niniejszą dyrektywą ochronie podlega każda forma wyrażenia programu komputerowego. Koncepcje i zasady, na których opierają się wszystkie elementy programu komputerowego, włącznie z tymi, na których opierają się ich interfejsy, nie podlegają ochronie prawa autorskiego na podstawie niniejszej dyrektywy(…) Do celów niniejszej dyrektywy termin »programy komputerowe« obejmuje ich przygotowawczy materiał projektowy. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23.04.2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych wskazuje nadto, że „zgodnie z tą zasadą prawa autorskiego w zakresie, w jakim logika, algorytmy i języki programowania obejmują koncepcje i zasady, te koncepcje i zasady nie podlegają ochronie zgodnie z niniejszą dyrektywą. Zgodnie z ustawodawstwem i orzecznictwem państw członkowskich oraz międzynarodowymi konwencjami dotyczącymi prawa autorskiego forma wyrażenia tych koncepcji i zasad ma podlegać ochronie prawem autorskim.. Dyrektywa nr 91/250, która statuuje tą podstawową zasadę prawa autorskiego nie precyzuje jednak sformułowania „ każda forma wyrażania programu komputerowego. Ustalenie zatem zakresu ochrony programów komputerowych było utrudnione. Pewne wskazówki co do zakresu tej ochrony można było wywieść z definicji programu komputerowego ujętej w projekcie wskazanej dyrektywy 91/250. Komisja wskazała tam, że pojęcie to określa zbiór instrukcji, które mają na celu sprawienie, by dany system przetwarzania danych, zwany komputerem, mógł spełniać swe funkcje. Wskazuje również, że na obecnym etapie rozwoju techniki pod pojęciem programu należy rozumieć wyrażenie, w jakiejkolwiek formie, w jakimkolwiek języku, w formie jakiegokolwiek zapisu lub kodu, zbioru instrukcji mających na celu umożliwienie komputerowi wypełnienie szczególnego zadania lub szczególnej funkcji. Stąd można wyprowadzić było wniosek, że w przypadku programu komputerowego formą jego wyrażania jest przede wszystkim jego kod, zapisany w jakimś języku programowania. Niemniej jednak pojęcia „programu komputerowego, „formy wyrażania programu komputerowego, „funkcji programu komputerowego wymagały doprecyzowania i ostatecznie zostały zdefiniowane wyrokami Trybunału Sprawiedliwości UE (ETS): wyrokiem w sprawie C- 406/10 z dnia 2.05.2012 r. wraz z opinią Rzecznika Generalnego z dnia 2 maja 2012 r., oraz wyrokiem w sprawie C- 393/09 z dnia 22.12.2010 r. wraz z opinią Rzecznika Generalnego z dnia 14.10.2010 r. W wyroku Trybunału z dnia 22.12.2010 r. oraz w wyroku Trybunału (wielka izba) z dnia 2 maja 2012 r. wskazano, że: „ kod źródłowy i kod obiektowy programu komputerowego stanowią formy jego wyrażenia, które zasługują w związku z tym na objęcie ich ochroną przyznawaną programom komputerowym przez prawo autorskie na podstawie art. 1 ust. 2 dyrektywy 91/250. Podstawową formą wyrażenia programu komputerowego jest zbiór instrukcji w postaci kodu programu. Zbiór instrukcji może być wyrażony na wcześniejszym etapie tworzenia programu w formie przygotowawczego materiału projektowego, jeśli materiał ten pozwala na powielenie lub odtworzenie kodu to podlega on ochronie tak samo jak sam kod programu. Interfejs nie stanowi formy wyrażenia programu komputerowego w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 91/250 oraz, że w konsekwencji nie może korzystać ze szczególnej ochrony przyznanej na mocy tej dyrektywy programom komputerowym w prawie autorskim. Trybunał orzekł, że ani zbiór funkcji programu komputerowego, ani język programowania i format plików danych używanych w ramach programu komputerowego w celu korzystania z pewnych jego funkcji nie stanowią formy wyrażenia tego programu w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 91/250. Jak bowiem wskazał Rzecznik Generalny w pkt 57 opinii, przyjęcie, że zbiór funkcji programu komputerowego mógłby być chroniony prawem autorskim, oznaczałoby umożliwienie monopolizowania koncepcji kosztem postępu technicznego i rozwoju przemysłowego. Ponadto w pkt 3.7 uzasadnienia projektu dyrektywy 91/250 wskazano, że podstawową zaletą ochrony programów komputerowych przez prawo autorskie jest objęcie ochroną wyłącznie indywidualnego wyrażenia utworu i pozostawienie innym autorom zamierzonej swobody tworzenia podobnych, a nawet identycznych programów, o ile nie są one wynikiem powielenia. Twórczość, wiedza fachowa i inwencja objawiają się w sposobie, w jaki program został opracowany, w jego zapisie. Poza zakresem zainteresowania prawa autorskiego pozostaje także algorytm programu, rozumiany jako ciąg działań niezbędnych do realizacji danego zadania, pewien abstrakcyjny sposób rozwiązania określonego problemu. Wzory i algorytmy wyłączone są z ochrony na podstawie prawa autorskiego, ponieważ są porównywalne ze słowami, którymi posługuje się poeta lub pisarz w swojej twórczości literackiej. Nie same słowa lecz dopiero sposób ułożenia tych elementów, tak jak styl zapisu programu komputerowego, może odzwierciedlać twórczość intelektualną właściwą dla jego autora, a zatem może podlegać ochronie.Wykładnia przepisów dokonana wyrokami w sprawach C- 406/10 i C- 393/09 jest wiążąca w niniejszej sprawie. Zgodnie z tymi orzeczeniami ochronie podlega „każda forma wyrażania programu komputerowego. W opinii Rzecznika Generalnego i wyroku ETS C- 393/09 przyjęto, że istnieją tylko trzy formy wyrażania programu komputerowego, które podlegają ochronie: (1) kod źródłowy, (2) kod wynikowy, oraz (3) materiał projektowy posiadający określone cechy. Wszystkie trzy formy zostały wykonane wyłącznie przez powoda. Dochodząc do takich ustaleń Sąd oparł się przede wszystkim na korespondencji elektronicznej pomiędzy stronami oraz opinii biegłego sądowego A. N.((k. 722-734, k. 801-806).) Biegły wskazał, że kodowanie programu oraz strona informatyczna programu (...)wprowadzonego na rynek w 2007 r. była zasługą powoda. Biegły podał również, że powód zaprojektował sporny program i napisał jego kod źródłowy. Pozwany natomiast , w ocenie Sądu, nie wykazał takiego działania ani efektu swojej pracy, który mógłby być objęty ochroną prawnoautorską Z zebranego materiału dowodowego, a zwłaszcza z wydruków korespondencji wynika, że pozwany przekazywał specyfikację i zasady funkcjonalne programu. Wnioskować należy zatem, że wkładem pozwanego w sporny program są rozwiązania dla firm (...)stanowiące funkcje tego programu w rozumieniu definicji (z punktu 52) opinii rzecznika generalnego ETS w sprawie C- 406/10. Funkcje programu komputerowego nie są formą wyrażania tego programu i nie podlegają ochronie na podstawie przepisów o ochronie prawnej programów komputerowych – zgodnie z wyrokiem ETS w sprawie C- 406/10. W konsekwencji wkład pozwanego- powoda wzajemnego w sporny program nie podlega ochronie na podstawie przepisów o ochronie prawnej programów komputerowych. Pozwany nie wykonał żadnej pracy o charakterze informatycznym, a jego wpływ na funkcjonalność programu nie może rodzić praw autorskich. Błędne jest uznanie rozwiązań biznesowych zawartych w programie, o których pisze biegły w swojej opinii, jako formy wyrażania tego programu korzystającej z ochrony prawnej przyznanej programom komputerowym. Prawdą jest, że pozwany uczestniczył czynnie w tworzeniu programu i z punktu widzenia końcowego użytkownika programu jego wkład był znaczący. Jednak w przedstawionym stanie faktycznym uznać trzeba, że jego wkład nie jest objęty ochroną prawnoautorską. Wiedza dziedzinowa pozwanego jest wiedzą ogólnodostępną w dziedzinie (...), nie jest to wiedza specyficzna, twórcza, wiedza chroniona prawem, nie jest to wiedza, której jedynym dysponentem jest pozwany. Pozwany podtrzymując twierdzenia, że to on stworzył program (...) sam zresztą opisuje swój udział (k.193-200) i konkretyzuje jak należy rozumieć charakter jego wytycznych. Są to według niego: opisy zasad funkcjonalnych, według których ma funkcjonować program komputerowy, opis wykrytych błędów i wskazanie obowiązujących przepisów prawnych.I C 926/08 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy we Wrocławiu z 2013-05-29