Odmowa nadania numeru NIP
Dla oceny prawidłowości działania organów podatkowych istotne jest przede wszystkim określenie uprawnień i obowiązków organów na etapie prowadzonego postępowania w sprawie nadania NIP. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 3 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 1 u.z.e.i.p.p., NIP jest identyfikatorem podatkowym osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami i które podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu. Zgodnie z art. 2 ust. 1 u.z.e.i.p.p. obowiązek posiadania numeru identyfikacji podatkowej określony jest mianem obowiązku ewidencyjnego. W celu uzyskania NIP, podatnicy są obowiązani do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego do naczelnika urzędu skarbowego albo organu właściwego na podstawie odrębnych przepisów (art. 5 ust. 1 u.z.e.i.p.p.). Ponadto, podatnicy są obowiązani podawać identyfikator podatkowy na dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których poboru są obowiązane organy podatkowe lub celne (art. 11 ust. 1 u.z.e.i.p.p.).Powyższe przepisy wyraźnie wskazują, że nadanie numeru NIP służy ewidencji i identyfikacji podatników przez organy skarbowe. Nadanie numeru NIP ma więc charakter czynności ewidencyjnej. Służy ono przede wszystkim identyfikacji podatników, a więc ma ułatwić organom podatkowym identyfikację podatników, a w konsekwencji - nadzór i kontrolę ich czynności podatkowych.Postępowanie w sprawie nadania numeru NIP różni się w tym zakresie od postępowań, w których przedsiębiorcy przyznawane jest zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej lub dokonywanie określonych czynności podatkowych. Potwierdza to ograniczony zakres uprawnień i obowiązków nałożonych na organy podatkowe w trakcie prowadzenia postępowania w sprawie nadania NIP.Zgodnie z art. 8c ust. 1 u.z.e.i.p.p. odmowa nadania numeru NIP jest możliwa tylko w czterech przypadkach, t.j. w przypadku 1) braku możliwości potwierdzenia tożsamości lub istnienia podmiotu; 2) stwierdzenia, że dokonane zgłoszenie identyfikacyjne nie spełnia wymogów określonych dla tego zgłoszenia; 3) gdy podmiotowi został nadany NIP; oraz 4) wystąpienia o nadanie NIP przez podatnika, o którym mowa w art. 5 ust. 2a. Co do zasady więc, zakres kompetencji organów w ramach postępowania o nadanie NIP sprowadza się do kontroli powyżej wskazanych okoliczności. W odniesieniu do relewantnego dla niniejszej sprawy pkt 2 powyższego przepisu, organ może jedynie sprawdzić, czy dokonane zgłoszenie identyfikacyjne spełnia wymogi określone dla tego zgłoszenia. W zgłoszeniu tym, podatnik musi m.in. podać adres siedziby (art. 5 ust. 3 u.z.e.i.p.p.).Należy przy tym podkreślić, że ocena dokonywana przez organy podatkowe ma charakter wtórny, bowiem kwestia poprawności wskazania siedziby spółki podlega kontroli na etapie postępowania sądowego, w związku z obowiązkiem wpisania nowotworzonej spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie z art. 19b ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 2013, poz. 1203 – t.j. ze zm.; dalej jako ustawa o KRS), wraz z wnioskiem o wpis lub zmianę wpisu w rejestrze przedsiębiorców wnioskodawca składa zgłoszenie identyfikacyjne, o którym mowa w u.z.e.i.p.p., a do wniosku o pierwszy wpis do rejestru przedsiębiorców wnioskodawca dołącza dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości, w których znajduje się jego siedziba. Sąd rejestrowy przesyła do urzędu skarbowego dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości, w których znajduje się siedziba.Zakres kontroli wniosku o wpis do KRS dokonywanej przez sąd rejestrowy został wyraźnie określony w art. 23 ustawy o KRS. Umowa spółki musi zawierać m.in. jej siedzibę (art. 157 § 1 pkt 1 Ksh w zw. z art. 41 Kc). Sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Sąd rejestrowy bada również, czy dane wskazane we wniosku o wpis do KRS w zakresie określonym w art. 35 są prawdziwe, a w pozostałym zakresie sąd rejestrowy bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości. Jest to zatem szeroka kompetencja obejmująca badanie wniosku nie tylko pod względem formalnym, ale także co do zgodności ze stanem rzeczywistym. Kontrola prawidłowości podania siedziby spółki spoczywa zatem przede wszystkim na sądzie rejestrowym, który ma w tym celu szerokie kompetencje.Organ podatkowy winien natomiast sprawdzić, czy dokonane zgłoszenie identyfikacyjne spełnia wymogi określone dla tego zgłoszenia (art. 8c ust. 1 pkt 2 u.z.e.i.p.p.). Oznacza to przede wszystkim sprawdzenie, czy podano adres siedziby podatnika oraz czy adres ten jest zgodny z wpisem (wnioskiem) do Krajowego Rejestru Sądowego. W razie wątpliwości, uzasadnione będzie także sprawdzenie przez organ, czy podatnik dysponuje tytułem prawnym do nieruchomości podanej jako siedziba spółki oraz ewentualnie, czy nieruchomość ta rzeczywiście istnieje (jednak należy podkreślić, jak wskazano wyżej, że okoliczności te podlegają szerokiemu badaniu przez sąd rejestrowy). Natomiast żaden przepis prawa nie przyznaje organom podatkowym, w ramach postępowania o nadanie NIP, kompetencji do kontroli zdatności lokalu (nieruchomości) podanego jako siedziba podatnika do wykonywania w nim funkcji zarządczych czy prowadzenia w nim działalności gospodarczej. Żaden przepis nie określa także kryteriów, jakie decydować miałyby o przydatności budynku (lokalu) dla uznania go za siedzibę spółki. Żaden przepis ustawy nie nakłada także na podmiot zobowiązany do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego obowiązku wykazania, że w znajdującym się pod wskazanym adresem lokalu mogą być wykonywane czynności zarządcze, czy też, że może być prowadzona działalność gospodarcza (poza obowiązkiem wykazania tytułu prawnego do lokalu w postępowaniu o wpis do KRS).Co więcej w obecnych realiach obrotu gospodarczego, przy uwzględnieniu współczesnych technologii, czynności zarządcze i działalność gospodarcza są i mogą być prowadzone w dowolnym miejscu, także przy wykorzystaniu tzw. biur wirtualnych czy biur coworking (dzielonych).Podnoszony przez organ argument, że art. 8d u.z.e.i.p.p. upoważnia do stosowania przepisów działu IV O.p. do postępowań w sprawie odmowy nadania NIP, w żadnym razie konkluzji tej nie podważa. Odpowiednie stosowanie przepisów działu IV O.p., a więc odnoszących się do postępowania podatkowego oznacza tyle tylko, że organy powinny stosować odpowiednio zasady i regulacje postępowania podatkowego w ramach postępowania o nadanie NIP, jednak nie rozszerza kompetencji organów poza te, które zostały określone w u.z.e.i.p.p., a więc kompetencji do odmowy nadania NIP jedynie w okolicznościach określonych w u.z.e.i.p.p., wśród których nie ma zdatności lokalu do pełnienia funkcji siedziby podatnika.Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy, przede wszystkim należy wskazać, że jak trafnie stwierdził Sąd I instancji, obowiązek wskazania siedziby nie uprawnia do wniosku prezentowanego przez organy podatkowe, że adres siedziby musi zawierać, oprócz miejscowości, ulicy i jej numeru, także numer lokalu, w szczególności, w sytuacji, w której na wskazanej przez wnioskodawcę nieruchomości nie ma wyodrębnionych lokali, a umowa najmu nie odnosi się do wynajęcia konkretnego lokalu, ale powierzchni w budynku. Trafnie zatem przyjął Sąd I instancji, że w niniejszej sprawie, brak wskazania numeru lokalu w zgłoszeniu identyfikacyjnym nie powoduje nieprawidłowości zgłoszenia i nie może skutkować odmową nadania numeru NIP.Odnosząc się natomiast do argumentu organu, że wskazany w zgłoszeniu adres nie jest adresem siedziby Spółki, gdyż ze względu na ilość zarejestrowanych pod tym adresem podmiotów, nie są tam wykonywane czynności zarządcze Spółki, ponownie należy podkreślić, że organ podatkowy w ramach postępowania o nadanie NIP nie jest uprawniony do badania, czy budynek (lokal) spełnia warunki do wykonywania w nim czynności zarządczych i/lub działalności gospodarczej.Niezależnie od powyższego, organ nie wyjaśnił na podstawie jakich kryteriów i okoliczności uznał, że podany adres nie spełnia tych warunków i nie są pod nim wykonywane czynności zarządcze Spółki. W sprawie bezsporne jest, że pod wskazanym przez wnioskodawcę adresem istnieje budynek, Spółka wynajmuje w tym budynku 10m² na podstawie umowy najmu (a więc nie wynajmuje jedynie adresu, ale konkretną powierzchnię biurową, jak wynika z akt sprawy - wyposażoną w urządzenia biurowe), wynajmujący został zobowiązany do odbioru korespondencji ze Spółką, a zgodnie z umową najmu na wynajętej powierzchni mogą się odbywać spotkania. Z akt sprawy nie wynika, by w trakcie prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie nadania NIP kontakt ze Spółką był utrudniony. Dodatkowo niezrozumiały jest argument podnoszony na etapie postępowania kasacyjnego, jakoby wynajmujący rozwiązywał umowy najmu z najemcami z powodu braku kontaktu z nimi, który nie odnosi się do przedmiotowej Spółki, a dodatkowo, w niniejszej sprawie wynajmujący nieruchomość jest jednocześnie prezesem zarządu Spółki, a więc kontakt pomiędzy wynajmującym i najemcą siłą rzeczy utrudniony być nie może.II FSK 3549/13 - Wyrok NSA