Odstąpienie od umowy przez konsumenta

W przypadku umowy sprzedaży na odległość konsument ma większe możliwości dotarcia do informacji na temat ofert i złożenia zamówienia; inicjatywa zawarcia umowy leży po jego stronie. Ustawa o ochronie niektórych praw konsumenckich oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny stoi na straży praw konsumenta określając w art. 9. 1. katalog informacji, które powinien poznać konsument, mianowicie winien być poinformowany o: 1) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany, 2) istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu, 3) cenie lub wynagrodzeniu obejmujących wszystkie ich składniki, a w szczególności cła i podatki, 4) zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia, 5) kosztach oraz terminie i sposobie dostawy, 6) prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni, ze wskazaniem wyjątków, o których mowa w art. 10 ust. 3, 7) kosztach wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli są one skalkulowane inaczej niż wedle normalnej taryfy, 8) terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiążący, 9) minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe, 10) miejscu i sposobie składania reklamacji, 11) prawie wypowiedzenia umowy, o którym mowa w art. 8 ust. 3.Ustawa ani w art. 9 ani w art. 7 nie określa kosztów zwrotu zakupionego towaru w razie odstąpienia od umowy. W razie odstąpienia od umowy, umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty. Słuszne wydaje się być stanowisko, iż skoro w takiej sytuacji strony są obowiązane zwrócić wszystko co świadczyły, to nie winne generować powstania nowych kosztów, które następnie podlegałyby zwrotowi. Pokrycie przez sprzedającego kosztów wysyłki klienta, rodziłoby prawo żądania ich zwrotu. Poniesione zostałyby bowiem bez podstawy prawnej, gdyż konsekwencją odstąpienia od umowy jest jej nieobowiązywanie ze skutkiem ex tunc.Problem kosztów w prawie polskim został zauważony w piśmiennictwie (por. K. Szczygielska, Odstąpienie od umowy zawartej na odległość w prawie niemieckim i polskim, KPP, 2003, nr 2, s. 409). „W prawie polskim kwestia kosztów zwrotu rzeczy nie została jednoznacznie uregulowana. A contrario do art. 12 ust. 4 zd. 2 ustawy o ochronie niektórych praw konsumenckich oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny należy wywnioskować, że koszty te ponosi konsument. Artykuł 12 ust. 3 ustawy stanowi bowiem, iż przedsiębiorca ma prawo spełnić świadczenie zastępcze, odpowiadające tej samej jakości i przeznaczeniu oraz za tę samą cenę lub wynagrodzenie, jeżeli takie zastrzeżenie zawarto w umowie. Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy konsument ma prawo takiego świadczenia nie przyjąć i odstąpić od umowy w sposób przewidziany w art. 7 ustawy. Przepis stanowi, że w takim wypadku zwrot rzeczy następuje na koszt przedsiębiorcy. Z tego wynika, że w każdym innym przypadku odstąpienia od umowy i odesłania przedsiębiorcy zamówionej rzeczy koszty zwrotu ponosi konsument.Porównanie art. 7 i 12 ust. 4 ustawy o ochronie niektórych praw konsumenckich oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny uprawnia do wniosku, że ponoszącym koszty zwrotu jest ten, czyje zachowanie prowadzi do odstąpienia do umowy. W przypadku opisanym w art. 12 ust. 3 ustawy, rodzącym konsekwencje odstąpienia w ust. 4, działanie przedsiębiorcy – sprzedającego kreuje prawo konsumenta do odstąpienia od umowy i prawo zwrotu kosztów na rzecz sprzedającego. Sytuacja regulowana w art. 7 ustawy jest typowa i odpowiada istocie umowy na odległość. Dzięki wprowadzaniu nowych technologii konsument ma większe możliwości dotarcia do informacji na temat ofert w dowolnym miejscu i złożenia zamówienia; inicjatywa zawarcia umowy leży więc po stronie konsumenta. Konsument zapoznaje się z oferowanym produktem, nie jest zaskakiwany jego właściwościami a podejmowana decyzja nie cechuje się przypadkowością. Ustawa o ochronie niektórych praw konsumenckich oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny przyznaje jednakże prawo odstąpienia od umowy, a realizacja tego prawa pozostawiona jest konsumentowi.Dyspozycja art. 7 ustawy wskazuje, że w razie odstąpienia konsumenta od umowy konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Termin „zobowiązania musi pozostawać w zgodzie z rozumieniem nadanym mu w obowiązującym porządku prawnym. Przepis art. 353 k.c., określając pojęcie zobowiązania, wskazuje, że jest to stosunek prawny między podmiotem uprawnionym, wierzycielem a podmiotem zobowiązanym, dłużnikiem, natomiast treścią tego stosunku są uprawnienia wierzyciela i skorelowane z nimi obowiązki dłużnika. Uprawnienia wierzyciela sprowadzają się do możliwości żądania od dłużnika świadczenia, a obowiązki dłużnika polegają na spełnieniu tego świadczenia i tym samym zaspokojeniu interesu wierzyciela. Źródłem zobowiązań są zdarzenia cywilnoprawne. Odstępując od umowy konsument zwalnia się z zobowiązań wynikających z zawartej umowy na odległość, nie zwalnia się z konsekwencji swojego zachowania. Jak przyjmuje się w piśmiennictwie konsekwencją odstąpienia od umowy jest uchylenie skuteczności zawartej umowy z mocą wsteczną (ex tunc). W konsekwencji strony nie tylko zwolnione są z obowiązku dalszych świadczeń wynikających z umowy, ale powinny zwrócić świadczenia już spełnione.XVII AmC 3851/12 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Warszawie z 2013-07-29