Ponaglenie organu podatkowego
Zgodnie z art. 141 § 1 ordynacji podatkowej na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na podstawie art. 140 stronie służy ponaglenie do:organu podatkowego wyższego stopnia;ministra właściwego do spraw finansów publicznych, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.Organ podatkowy właściwy w sprawie, uznając ponaglenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Organ stwierdza jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.Ponaglenie przewidziane w art. 141 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) spełnia identyczną funkcję jak zażalenie przewidziane w art. 37 K.p.a. Środek ten musi być zastosowany przed wniesieniem skargi na bezczynność.Postanowienie wydane w związku z rozpoznaniem wniesionego przez stronę ponaglenia nie należy do postanowień kończących postępowanie w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153153, poz. 1270 ze zm.).Przepis art. 141 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej stanowi, że na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na podstawie art. 140 tej ustawy stronie przysługuje ponaglenie do ministra właściwego do spraw finansów publicznych, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.Ponaglenie z powodu niezałatwienia sprawy w terminie jest specyficznym środkiem ochrony praw strony w postępowaniu podatkowym. Ponaglenie to przysługuje na czynność organu administracji, która w tym wypadku będzie przybierała postać swoistego milczenia administracji. Istotą rozwiązania przyjętego w ustawie – Ordynacja podatkowa jest spełnienie dwóch celów. Po pierwsze, przez rozpoznanie ponaglenia w indywidualnej sprawie może dojść do wyznaczenia właściwemu w sprawie organowi dodatkowego terminu na załatwienie sprawy. Po drugie, organ wyższego stopnia zostaje poinformowany o uchybieniach w pracy organu niższego stopnia. Stwierdzenie tego typu uchybienia powinno prowadzić do podjęcia działań zmierzających do poprawienia terminowości załatwiania spraw administracyjnych (J. Borkowski, J. Jendrośka, R. Orzechowski, A. Zieliński: Kodeks postępowania administracyjnego, Warszawa 1989, s. 131).Rozpatrując ponaglenie, organ wyższego stopnia może podejmować rozstrzygnięcia i działania wyłącznie wskazane wprost w art. 141 § 2 Ordynacji podatkowej. Przepis ten normuje wyczerpująco uprawnienia organu wyższego stopnia w razie uznania ponaglenia za uzasadnione. Natomiast w razie uznania ponaglenia za nieuzasadnione organ powinien orzec w tym przedmiocie w formie postanowienia. Wydanie takiego postanowienia będzie uzasadniało wniesienie skargi do sądu administracyjnego na bezczynność organu administracji (por. R. Hauser /w:/ S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek: Ordynacja podatkowa. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2007, LexisNexis, s. 444).Ze sformułowań zawartych w art. 141 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej oraz z poglądów wyrażonych na gruncie tych unormowań wynika, że ponaglenie nie stanowi środka zaskarżenia, gdyż nie służy kontroli rozstrzygnięć wydanych w postępowaniu administracyjnym; ma ono na celu jedynie spowodowanie, aby rozstrzygnięcie w ogóle zostało wydane. Przysługuje bowiem ono na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub w terminie ustalonym na podstawie art. 140 Ordynacji podatkowej. Spełnia zatem identyczną funkcję jak zażalenie przewidziane w art. 37 K.p.a. Środek ten musi zostać wniesiony przed wniesieniem skargi na bezczynność.Ponaglenie jest swoistym środkiem procesowym, do którego nie mają zastosowania przepisy dotyczące zażaleń, zamieszczone w art. 236-239 Ordynacji podatkowej, a postanowienie wydane w związku z rozpoznaniem wniesionego przez stronę ponaglenia nie należy do postanowień kończących postępowanie w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153153, poz. 1270 ze zm.). Nie jest to bowiem postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania ani postanowienie o stwierdzeniu uchybienia terminu wniesienia odwołania bądź też postanowienie o odmowie przywrócenia terminu wniesienia odwołania.W żadnym razie nie można też uznać, że postanowienie wydane na zasadzie art. 141 Ordynacji podatkowej jest postanowieniem rozstrzygającym sprawę co do istoty, skoro jego celem jest spowodowanie jedynie, aby tego rodzaju rozstrzygnięcie zostało wydane.Mając na względzie przedstawione wyżej poglądy prawne co do charakteru prawnego i istoty ponaglenia z powodu niezałatwienia sprawy w terminie, brak też podstaw do uznania, że brak możliwości zaskarżenia tego rodzaju postanowienia narusza art. 77 oraz 45 Konstytucji RP. Wydanie postanowienia w przedmiocie ponaglenia nie pozbawia strony prawa wniesienia skargi na bezczynność organu; przeciwnie – jest warunkiem wniesienia tego rodzaju skargi. Natomiast o jej zasadności lub bezzasadności, a w konsekwencji także trafności wydania postanowienia w związku ze złożonym uprzednio ponagleniem, rozstrzyga sąd administracyjny. Warunkiem jednak jest wniesienie skargi, o której stanowi art. 3 § 2 pkt 8 P.p.s.a. Bezsporne zaś jest, że strona skarżąca w rozpoznawanej sprawie tego rodzaju skargi nie złożyła.Obowiązkiem sądu w wypadku wniesienia skargi jest przede wszystkim zbadanie, czy skarga ta spełnia warunki formalne, w tym – czy jest dopuszczalna, czy też podlega odrzuceniu na zasadzie art. 58 § 1 pkt 1 P.p.s.a. Sąd I instancji dokonał tego rodzaju kontroli formalnej i trafnie uznał, że zaskarżone postanowienie nie mieści się w kategorii spraw podlegających zaskarżeniu skargą do sądu administracyjnego w rozumieniu art. 3 § 2 P.p.s.a. Aczkolwiek Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia nie odwołał się wprost do uregulowań zawartych w art. 141 Ordynacji podatkowej, lecz – wskazując na art. 37 K.p.a. – przyjął, że skarga podlega odrzuceniu, to jednak nie można uznać, że tego rodzaju uchybienie powinno uzasadniać uwzględnienie skargi kasacyjnej. Trzeba przypomnieć, że strona skarżąca, składając w piśmie z dnia 10 lutego 2010 r. ponaglenie z powodu niezałatwienia sprawy w terminie, nazwała je zażaleniem i wskazała na art. 37 K.p.a. Skoro Sąd I instancji uznał, że skarga jest niedopuszczalna z przyczyn określonych w art. 58 § 1 pkt 1 P.p.s.a., to tym samym nie mógł przeprowadzić kontroli legalności zaskarżonego postanowienia. W konsekwencji za zbędne należało uznać przedstawianie w uzasadnieniu tego postanowienia zarzutów skargi i niedopuszczalne było ustosunkowywanie się do tych argumentów, skoro Sąd nie rozpoznawał skargi merytorycznie.(II GSK 1350/10) POSTANOWIENIE NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO z dnia 25 listopada 2010 r.