Skarga pauliańska

Możliwość skorzystania przez uprawnionego z ochrony przewidzianej skargą paulińską (art. 527 § 1 k.c.) jest uwarunkowana następującymi przesłankami: istnieniem wierzytelności, dokonaniem przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią, pokrzywdzeniem wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, dokonaniem przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, uzyskaniem wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią oraz działaniem osoby trzeciej w złej wierze tj. gdy wiedziała ona lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia.Powyższe przesłanki muszą wystąpić łącznie, a ciężar ich udowodnienia spoczywa co do zasady na wierzycielu (art. 6 k.c.), chyba że zachodzą sytuacje domniemań prawnych tak jak ma to miejsce w przypadku opisanym np. w art. 527 § 3 k.p.c. Pozwany w apelacji negował wykazanie przez powoda niektórych z powyższych przesłanek.W ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw do negowania stanowiska Sądu Rejonowego, który przyjął, że powód wykazał istnienie wierzytelności, która ma podlegać ochronie skargą paulińską. W orzecznictwie wymieniane są cechy takiej wierzytelności. W wyroku z dnia 15 lutego 2013 r. Sąd Najwyższy wskazał, że przedmiotem ochrony skargi pauliańskiej jest wierzytelność pieniężna istniejąca i zaskarżalna w chwili dokonania zaskarżonej czynności i wytoczenia powództwa. Wierzytelność ta nie musi natomiast być ani wymagalna w chwili wytoczenia powództwa, ani stwierdzona wyrokiem. Przedmiotem ochrony skargą są różne wierzytelności, nawet pierwotnie niepieniężne, w których pojawiło się zastępcze świadczenie pieniężne, np. wynikające z bezpodstawnego wzbogacenia czy nienależnego świadczenia (I CSK 323/12, LEX nr 1308002).Wymogi te spełnia wierzytelność powoda. O jej istnieniu świadczy nakaz Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 lipca 2013 r. Nakaz ten jest prawomocny, co oznacza zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., że orzeczenie takie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Ponieważ prawomocne orzeczenie wiąże sądy, nie jest dopuszczalne dowodzenie w innej sprawie, że okoliczności stwierdzone orzeczeniem w istocie nie istniały. Tym samym prawidłowo Sąd Rejonowy oddalił te wnioski dowodowe pozwanej, które zmierzały do wykazania okoliczności sprzecznych z treścią nakazu zapłaty. W konsekwencji bezpodstawne są zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 217 § 1 i 2 oraz art. 227 k.p.c.Podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie powód nie miał obowiązku wykazania złej wiary po stronie pozwanej, gdyż pozwana uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie. Zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W takiej sytuacji wierzyciel może żądać ochrony także wtedy, gdy osoba trzecia nie wiedziała i nie mogła przy zachowaniu należytej staranności dowiedzieć się o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. W świetle treści zakwestionowanej umowy, której nazwa i treść odpowiada umowie darowizny, faktycznych czynności pozwanej, która dokonywała czynności administracyjnych w oparciu o tę umowę oraz brak dowodów ekwiwalentności świadczenia uzyskanego przez pozwaną przyjąć należało, że pozwana uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie. W rezultacie wyłączony jest obowiązek powoda wykazania złej wiary pozwanej.Przesłanką udzielenia ochrony pauliańskiej jest dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli, co wiąże się z niewypłacalnością albo niewypłacalnością dłużnika w wyższym stopniu (art. 527 § 2 k.c.). W orzecznictwie przyjmuje się, iż pokrzywdzenie wierzyciela powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00, LEX nr 53110 i z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 367/03, LEX nr 174173; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 lutego 2013 r., I ACa 1438/12, LEX nr 1305972). Wprawdzie pozwana wskazywała, że dłużnikowi przysługują wierzytelności o wysokości przewyższającej roszczenie powoda, przez co nie jest spełniona przesłanka niewypłacalności, jednak prowadzona od ponad roku egzekucja, w tym również z różnych wierzytelności przysługujących dłużnikowi nie doprowadziła do zaspokojenia roszczenia powoda. Tym samym należy uznać, że stan majątku dłużnika powoduje niemożność, a co najmniej utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela, co jest przesłanką wystarczającą do stwierdzenia niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c.IX Ca 216/15 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Olsztynie z 2015-05-28